Diagnostyka jaskry w początkowym stadium – na co zwrócić uwagę?

Jaskra to jedna z najczęstszych przyczyn nieodwracalnej utraty wzroku na świecie, a jej rozwój przez długi czas może przebiegać niezauważony. Właśnie dlatego tak ważne jest zrozumienie, jakie sygnały może wysyłać organizm i w jaki sposób wygląda proces diagnostyczny w początkowym stadium choroby.

Ciche początki – jak rozpoznać pierwsze objawy jaskry?

Jaskra często rozwija się powoli i bezobjawowo, co sprawia, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy z obecności choroby aż do momentu znacznego pogorszenia widzenia. W początkowym stadium mogą pojawić się subtelne symptomy, które łatwo zignorować lub przypisać zmęczeniu oczu. Należą do nich delikatne bóle głowy w okolicach skroni, uczucie napięcia w gałkach ocznych lub niewyraźne widzenie, zwłaszcza po zmroku. Niektórzy pacjenci zgłaszają też trudności z adaptacją do ciemności lub lekkie zamglenie obrazu. Te objawy bywają chwilowe i łatwe do przeoczenia, dlatego ich występowanie powinno być impulsem do konsultacji okulistycznej.

Wraz z rozwojem choroby może dojść do postępującego zawężenia pola widzenia. Zazwyczaj zaczyna się ono od obwodu, co oznacza, że pacjent nie zauważa obiektów znajdujących się po bokach, mimo że widzi je centralnie. Ten typ ubytku jest typowy dla jaskry i może prowadzić do nieodwracalnych zmian w nerwie wzrokowym. Często dopiero przy znacznym ograniczeniu pola widzenia chory zdaje sobie sprawę z problemu.

Badania diagnostyczne – co wykonuje okulista przy podejrzeniu jaskry?

Jednym z pierwszych kroków jest pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria), ponieważ jego podwyższenie może wskazywać na ryzyko rozwoju choroby. Choć nie każdy przypadek jaskry wiąże się z wysokim ciśnieniem, jego kontrola jest istotnym elementem profilaktyki. Równolegle przeprowadza się ocenę tarczy nerwu wzrokowego – badanie dna oka umożliwia wykrycie zmian w obrębie nerwu, które są charakterystyczne dla postępującej neuropatii jaskrowej.

Nowoczesna diagnostyka obejmuje również badanie pola widzenia (perymetrię), które pozwala wykryć nawet bardzo drobne ubytki w widzeniu obwodowym. Dodatkowo coraz częściej stosuje się obrazowanie struktur oka za pomocą OCT (optycznej koherentnej tomografii), która umożliwia precyzyjną analizę włókien nerwowych siatkówki. Dzięki temu można uchwycić zmiany jaskrowe jeszcze przed ich kliniczną manifestacją. Regularne wykonywanie tych badań, zwłaszcza u osób po 40. roku życia lub z obciążeniem rodzinnym, zwiększa szansę na wykrycie choroby w stadium, w którym można zahamować jej rozwój.

Dlaczego wczesna diagnoza jest tak ważna?

Jaskra prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego, dlatego wykrycie jej we wczesnej fazie ma bezpośredni wpływ na jakość życia pacjenta. Choroba może rozwijać się przez wiele lat, nie dając żadnych odczuwalnych objawów. Im dłużej pozostaje niezdiagnozowana, tym większe ryzyko trwałego ograniczenia pola widzenia, a w skrajnych przypadkach – utraty wzroku.

Nie ma jednej przyczyny jaskry, a jej przebieg może różnić się w zależności od rodzaju i uwarunkowań indywidualnych. To sprawia, że monitorowanie stanu oka w regularnych odstępach czasowych staje się fundamentem skutecznej profilaktyki. Wielu pacjentów trafia do okulisty dopiero wtedy, gdy zmiany są zaawansowane. Tymczasem wcześnie rozpoznana pozwala na prowadzenie stosunkowo mało inwazyjnego leczenia jaskry, które może znacznie wydłużyć czas zachowania sprawności wzrokowej.